تنها در “خانه”

دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا حسابی سرخود را در نیویورک و در حاشیه هفتاد و سومین مجمع عمومی سازمان ملل متحد به حاشیه‌ها گرم کرد. کمتر از ۲۴ ساعت پس از آنکه خنده حضار به سخنان دونالد ترامپ به راس اخبار بین‌المللی تبدیل شد، رییس‌جمهور امریکا خود را به صحن شورای امنیت رساند تا برای نخستین‌بار به مدد ریاست دوره‌ای امریکا در شورای امنیت، رییس جلسه‌ای باشد که ذیل عنوان عدم اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی تشکیل شد. دونالد ترامپ با طرح عنوانی پرطمطراق تلاش کرد نیت اصلی خود را که تاختن بر ایران بود تا حدودی بپوشاند و البته از شدت ضربه‌هایی که پیش‌بینی می‌شد از سوی دیگر اعضای دایم و غیردایم شورای امنیت دریافت کند نیز بکاهد. طی سه روز حضور حسن روحانی، رییس‌جمهور کشورمان در نیویورک ترامپ تلاش کرد از موضع پیشین خود که پیشنهاد مذاکره مستقیم با ایران بود فاصله بگیرد . به همین منظور در توییتر خود اعلام کرد که برنامه‌ای برای دیدار با رییس‌جمهور دوست داشتنی ایران ندارد و در صحن مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز اتهام‌های بی‌پایه و اساس پیشین درباره فعالیت‌های ایران در منطقه، آزمایش‌های موشکی این کشور را تکرار و از تصمیم خود برای خروج از توافق نیزبرای چندمین بار حمایت کرد. در چنین فضایی قابل پیش‌بینی بود که رییس‌جمهور ایالات متحده همراه با نیکی هیلی، نماینده امریکا در سازمان ملل و مایک پمپئو، وزیر خارجه‌اش در یمین و یسار خود پا به صحن شورای امنیت می‌گذارد تا از تریبون این شورا نیز ادعاهای همیشگی خود را درباره ایران تکرار کند و البته از اعضای دایم و غیردایم شورای امنیت بخواهد که دست وی را برای تحت فشار قراردادن ایران بفشارند. نیت ترامپ برهیچ یک از اعضای دایم و غیردایم شورای امنیت پوشیده نبود و برهمین اساس در متن‌هایی که از سوی رهبران یا وزرای خارجه اعضا قرائت شد مساله برجام گنجانده شده بود. در حالی که پیش از سخنرانی ترامپ در مجمع عمومی، ایران و بازماندگان در برجام (۱+۴) با صدور بیانیه‌ای سیاسی اراده خود برای مقابله با اقدام‌ یکجانبه امریکا در خروج از توافق هسته‌ای را به تصویر کشیدند اما رییس‌جمهور امریکا که ظاهرا قصد ندارد از تجربیات شکست خورده عبرت بگیرد باز هم ترجیح داد بخت خود را در شورای امنیت به محک آزمایش بگذارد. سکاندار کاخ سفید با دستور کار عجیبی ریاست این جلسه شورای امنیت را برعهده گرفت: اعضا باید قطعنامه ۲۲۳۱ مصوب شورای امنیت را زیر پابگذارند و اگر چنین کاری نکنند با ابزار تحریم، تنبیه خواهند شد. در حالی که حسن روحانی، رییس‌جمهور در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به رییس‌جمهور امریکا تذکر داد که قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد از جمله قطعنامه ۲۲۳۱ کاغذپاره نیستند، ترامپ در شورای امنیت حاضر و مصوبات همین شورا را گروگان بازی‌های سیاسی خود کرد. رییس‌جمهور امریکا جلسه غیرمعمول شورای امنیت را به راه انداخت تا از تریبون مهم‌ترین نهاد بین‌المللی درخواست زیرپاگذاشتن مقررات جهانی و مصوبه‌های شورا را مطرح کند. ماحصل آنچه دیروز در صحن شورای امنیت ذیل عنوان «عدم اشاعه سلاح‌های کشتار‌جمعی» و با هدف عیان تخریب برنامه جامع اقدام مشترک با هدایت دونالد ترامپ صورت گرفت را می‌توان در دو عبارت که رییس‌جمهور به خوبی به آنها اشاره کرد، خلاصه کرد؛ «دعوت عام برای سرپیچی از قانون» و «تهدید قانون‌مداران به مجازات.»

تهدیدهای تکراری ترامپ
جلسه روز گذشته شورای امنیت از نظر فرم برگزاری «باز» بود و سخنان اعضای دایم و غیردایم به شکل زنده از رسانه‌های متفاوت پخش شد و البته نمایندگان سایر کشورها نیز در صورت تمایل می‌توانستند در این جلسه حضور داشته باشند اما حق اظهارنظر نداشتند. دونالد ترامپ سخنان خود در این نشست را به سبک و سیاق مجمع عمومی با تعریف و تمجید از امریکا و البته این‌بار در حوزه منع اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی آغاز کرد و بلافاصله وارد بحث سوریه و استفاده شدن از سلاح‌های شیمیایی در این کشور شد. در حالی که بشار جعفری، نماینده سوریه در سازمان ملل در نشست حضور داشت، ترامپ دولت بشار اسد را به استفاده از سلاح‌های شیمیایی متهم و اشاره کرد که دولت وی در قریب به دو سال گذشته از حضور در قدرت دو بار نسبت به استفاده دولت از سلاح‌های شیمیایی واکنش نشان داده است. ترامپ برای ورود به بحث ایران این‌بار از برجام استفاده نکرد و سوریه را به بستری برای متهم شناختن ایران تبدیل کرد. وی ادعا کرد که استفاده بشار اسد از سلاح‌های شیمیایی به کمک ایران و روسیه صورت گرفته است!
به گزارش خبرگزاری ایسنا، ترامپ در اظهارات خصمانه خود علیه ایران که این روزها تکراری شده ادعا کرد که حکومت ایران به دنبال صدور خشونت و هرج و مرج است و به صورت پنهانی برنامه‌های هسته‌ای خود را به پیش می‌برد تا بتواند از سلاح هسته‌ای استفاده کند و آنها را به نقاط دیگر از جمله خاورمیانه صادر کند.وی با طرح این ادعا که ایران حکومت اصلی حامی تروریسم و به دنبال هرج و مرج در خاورمیانه است، خاطرنشان کرد: با این کارنامه حکومت ایران هرگز نباید اجازه داشته باشد که به سلاح‌های هسته‌ای دسترسی پیدا کند. ما در همین چارچوب از برجام خارج شدیم چرا که توافق بسیار بدی بود و به ایران اجازه می‌داد که در مسیر دستیابی به اینگونه سلاح‌ها قدم بردارد. در پی این توافق بد حکومت ایران به منابع مالی گسترده‌ای دست پیدا کرد در زمانی که به پول نفت احتیاج داشت و ما با این توافق این پول را در اختیار آنها قرار دادیم.
وی در ادامه اتهاماتش علیه ایران ادعا کرد که از زمان برجام تهاجم‌گری‌ ایران افزایش پیدا کرده و ایران از منابع مالی برجام برای گسترش تروریسم و برنامه هسته‌ای‌اش استفاده کرده است. وی ادامه داد: بعد از خروج امریکا از برجام تحریم‌های امریکا علیه ایران در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای‌اش اعمال شده است و این تحریم‌ها به صورت کامل از ۱۳ آبان اجرا خواهد شد و بعد از آن ایالات متحده تحریم‌های بیشتری را اعمال خواهد کرد. تحریم‌هایی سخت‌تر از هر زمان دیگر تا بتواند با طیفی از رفتارهای ایران مقابله کند و هر کشوری با این سیاست امریکا جهت مقابله با ایران همراهی نکند، با مجازات گسترده‌ای روبه‌رو می‌شود.
رییس‌جمهور امریکا در ادامه سخنان خود تاکید کرد: از تمامی اعضای شورای امنیت می‌خواهم که با امریکا کار کنند و تضمین کنیم که ایران هرگز دستش به بمب هسته‌ای نرسد و لازم است که از ایران، روسیه و سوریه به خاطر اینکه حمله‌های خود را در منطقه ادلب به دنبال درخواست من کاهش دادند تشکر کنم. امیدوارم این خویشتنداری‌ها ادامه یابد چون دنیا نظاره‌گر شماست و امریکا هم هر کاری که بتواند برای نجات صدها غیر نظامی و بیشتر از آن هم انجام می‌دهد و ما آماده کمک هستیم.
رییس‌جمهور امریکا در ادامه سخنان خود چین را متهم به دخالت در انتخابات میان‌دوره‌ای امریکا کرد و البته از دستاوردهای خود در مذاکره با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی دفاع کرد.

همه علیه یک نفر
سخنان دونالد ترامپ درباره ایران هیچ نکته خاص جدیدی نداشت. وی با همان ادبیات همیشگی فعالیت‌های ایران در منطقه را مورد نقد قرار داد، از برجام بدگویی کرد، شعار بیشتر و بیشتر تحریم می‌کنم را سر داد و البته با زبان تهدید از حاضران خواست که با من علیه ایران متحد شوید.در ادامه جلسه شورای امنیت که قریب به سه ساعت طول کشید، تمامی اعضای دایم و غیردایم شورای امنیت در قبال برجام و تعهد به حفظ آن موضعی واحد اتخاذ کردند. برخی از حاضران در جلسه مانند رییس‌جمهور بولیوی به بی‌سابقه‌ترین شکل ممکن از ایران حمایت و به سیاست‌های امریکا چه در گذشته و چه امروز تاختند. برخی دیگر مانند فرانسه و بریتانیا با وجود آنکه انتقادهایی را به فعالیت‌های منطقه‌ای ایران در سوریه و یمن و همچنین آزمایش‌های موشکی این کشور وارد کردند اما به دفاع تمام‌قد از برجام و تداوم آن پرداختند. برخی دیگر از اعضای غیردایم مانند لهستان که به نوعی خود را نیازمند به حمایت‌های امریکا می‌دانستند ترجیح دادند در دفاع از برجام از کلمات نه‌چندان ضربدار و محکم استفاده کنند اما همزمان بر ضرورت احترام به نهادهای بین‌المللی، تصمیم‌گیری‌ها و موافقتنامه‌های چندجانبه تاکید ورزیدند تا به نوعی در دل این حمایت‌ها، انتقاد از خروج ترامپ از توافقی چندجانبه که مورد تایید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت نیز بود را جا داده باشند. دونالد ترامپ در حالی انتقاد از برجام را ذیل عنوان «عدم اشاعه سلاح‌های کشتار‌جمعی» پیش برد که اصلی‌ترین متحدان وی در اروپا یعنی فرانسه و بریتانیا از همین عنوان برای دفاع از توافق هسته‌ای استفاده کردند. چهره‌ای مانند امانوئل مکرون یا ترزا می ‌با مخاطب قرار دادن رییس‌جمهور امریکا این سوال را مطرح کردند که چگونه می‌توان نگران اشاعه سلاح‌های کشتار‌جمعی بود اما از مهم‌ترین دستاورد بین‌المللی در چند دهه گذشته در همین حوزه یعنی برجام به راحتی و بی‌واهمه از عواقب آن خارج شد. در حالی که دونالد ترامپ در سخنان خود وزن بسیاری را به عبارت تحریم‌های بیشتری در راه است، بخشید اما همتاهای وی تاکید داشتند که تحریم تنها ابزار نیست و باید ایران، برجام و اختلاف‌های غیرهسته‌ای با تهران را در قابی بزرگ‌تر دید. در حالی که دونالد ترامپ در سخنان خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد ادعا کرد که اغلب کشورهای خاورمیانه (غرب آسیا) از برجام حمایت می‌کنند اما حتی نماینده کشور کویت نیز حمایت خود از اجرای برجام و تداوم آن را اعلام کرد هرچند که در بخش‌هایی از سخنان خود ادعاهای بی‌پایه و اساسی را درباره فعالیت‌های منطقه‌ای ایران مطرح کرد. تا پیش از آغاز این جلسه مشخص بود که قرار نیست جلسه شورای امنیت با همه سر و صداهایی که ترامپ به راه انداخته خروجی خاصی داشته باشد چرا که دستور کار، کلی و همیشگی است و در رویه عمومی سازمان ملل تفاوتی ایجاد نمی‌کند. اما پس از پایان این جلسه مشخص شد که ترامپ در اصلی‌ترین هدف خود که تبدیل کردن ایران به دستور کار شورای امنیت بوده، موفق نشده است. رییس‌جمهور امریکا نه تنها نتوانست اجماع مدنظر خود علیه ایران را برای تشدید تحریم‌ها و منزوی کردن ایران جلب کند بلکه در این هدف خاص متحمل شکست سنگینی هم شد. ترامپ به ظن خود اعضای شورای امنیت در سطح سران را به صف کرده بود تا بتواند ایران را در گوشه رینگ قرار دهد اما در حوزه توافق هسته‌ای آن که در کنج گرفتار شد، چهل و پنجمین رییس‌جمهور امریکا بود که اعضای دایم و غیر دایم به مدت دو ساعت چشم در چشم او، خروجش از توافقی چندجانبه را به باد نقد گرفتند و یکصدا از برجام به عنوان توافقی در حوزه امنیتی و سیاسی حمایت کردند.

نویسنده: سارا معصومی

منبع: روزنامه اعتماد